Fase 1 - Raamwerk herziene eindtermen
Begin 2024 startte CEA met de eerste fase van het herzieningstraject. Een kerngroep uit het onderwijs- en werkveld heeft de opzet van de eindtermen onder de loep genomen en doorontwikkeld. Omdat wij streven naar een breed gedragen set eindtermen zijn de uitgangspunten en mogelijkheden voor het raamwerk openbaar geconsulteerd bij onze stakeholders. Op basis van de reacties heeft CEA besloten fundamentele veranderingen door te voeren in het raamwerk. Voor een toekomstbestendige, aantrekkelijke en studeerbare accountantsopleiding komt een geïntegreerde set van eindtermen met een themagerichte insteek.
Hieronder informeren wij je over de eerste fase. Zo lees je onder andere hoe CEA de onderwijsinstellingen, praktijkopleidingen, kantoren, de NBA en andere stakeholders hierbij heeft betrokken. Verder kun je alle informatie over de consultatie terugvinden net als de uitgangspunten voor het nieuwe raamwerk en de thema’s per opleidingsoriëntatie.
Kerngroep met relevante en verfrissende inbreng
Met de herziening van de eindtermen wil CEA voor studenten een aantrekkelijke, studeerbare en toekomstbestendige accountantsopleiding stimuleren. In de eerste fase hebben wij laten onderzoeken hoe dit is te realiseren met de opzet, ordening en normering van de eindtermen. Hiervoor heeft CEA een kerngroep opgericht met elf accountants (AA en RA) van verschillende generaties en met ervaring in het onderwijs, de brede beroepspraktijk (Assurance en Accountancy-MKB) of een combinatie van allebei. Als voorzitter is Joost Waals aangetrokken.
(tekst gaat verder onder de tabel)
Klik op de namen naar de interviews waarin de leden zich voorstellen. Voor een sfeerimpressie van de kick-off van de kerngroep en de herziening eindtermen kun je deze video terugkijken.
Van onderzoek naar advies
Welke kansen, mogelijkheden en oplossingen zijn er voor het raamwerk om naar een meer studeerbare, aantrekkelijke en kwalitatief goede accountantsopleiding te bewegen? In haar onderzoek lag de focus voor de kerngroep op verschillende cruciale thema’s die bijdragen aan een toekomstbestendig raamwerk. Zo bekeek de kerngroep buitenlandse accountantsopleidingen en vergelijkbare beroepsopleidingen in andere sectoren. De kwalificatiestructuren in het middelbaar en hoger onderwijs hebben ook inzichten opgeleverd, net als de ontwikkelingen op het gebied van toetsing en didactiek en de mogelijkheden rondom integratie van theorie en praktijk. Op basis van haar onderzoek heeft de kerngroep CEA geadviseerd het raamwerk op een aantal punten te herzien. Tijdens een gezamenlijke sessie met de commissie is de kerngroep daar verder op ingegaan met verdieping en discussie.
Als het gaat om de opzet, ordening en normering van de eindtermen kijkt CEA niet alleen naar wat de kenmerken zijn van een goede opleiding voor studenten. Het gaat ook om wat dit betekent voor andere betrokkenen bij de accountantsopleiding, en wat dit betekent voor haar eigen rol als toezichthouder. In haar analyse nam CEA de resultaten uit haar doorlopend toezicht mee en de eerste evaluaties van de pilots. Ook voerde CEA een analyse uit wat de wijzigingsvoorstellen voor impact hebben op alle betrokken stakeholders. Dit proces is begeleid door een onderwijskundig expert voor een gedegen onderwijskundige onderbouwing. Op basis van het advies van de kerngroep en haar eigen analyse heeft CEA uitgangspunten en mogelijkheden geformuleerd voor het raamwerk.
(tekst gaat verder onder afbeelding)
Consultatie uitgangspunten raamwerk
CEA ziet ruimte voor veranderingen in de accountantsopleiding en wilde samen met het onderwijs- en werkveld de richting bepalen. In de huidige governance rond de accountantsopleiding zijn verantwoordelijkheden bij verschillende partijen belegd. Dat zal op korte termijn niet wijzigen. Veranderingen in de accountantsopleiding vragen dus om nauwe samenwerking en afstemming met alle betrokkenen. Met een openbare consultatie heeft CEA de uitgangspunten en mogelijkheden voor het raamwerk vanuit diverse perspectieven belicht.
In een consultatiedocument heeft CEA de uitgangspunten en onderbouwing verder toegelicht, net als haar overwegingen bij een aantal mogelijkheden. Stakeholders zijn uitgenodigd om hun perspectieven te delen met bepaalde gerichte vragen. Met een aantal stakeholders zijn gesprekken gevoerd om zaken toe te lichten, verdieping en begrip te brengen en de werkbaarheid te toetsen. Meer dan 40 schriftelijk reacties zijn binnengekomen wat de grote betrokkenheid aantoont. Deze reacties hebben de richting naar een studeerbare, aantrekkelijke en toekomstbestendige accountantsopleiding helder gemaakt.
Fundamentele veranderingen: geïntegreerd en themagericht
Het draagvlak onder stakeholders geeft CEA het vertrouwen om een aantal fundamentele veranderingen in het raamwerk door te voeren. CEA laat het strikte onderscheid tussen theorie en praktijk en de vakgerichte benadering los. Er komt een geïntegreerde set van eindtermen met een themagerichte insteek.
Bij de herziene eindtermen gaan we theorie en praktijk waar mogelijk integreren. CEA verwacht dat hiermee de opleiding voor studenten aantrekkelijker wordt. De opleiders en de kantoren kunnen voor studenten het leereffect vergroten, de onnodige overlap en administratieve lasten verlagen en studenten beter voorbereiden op de beroepspraktijk. Het is aan de opleiders hoe zij deze integratie willen vormgeven en aan de studenten willen aanbieden. Dat vraagt wel om samenwerking en afstemming tussen onderwijs- en werkveld.
Een andere fundamentele verandering is de ordening van eindtermen naar thema’s. Daarmee wordt de vakgerichte indeling van de eindtermen bewust losgelaten. De thema’s zijn geclusterd rondom de praktijk van de accountant, waarmee integratie van kennis en vaardigheden nog meer wordt gestimuleerd. Dat betekent een omslag voor wat betreft onderwijs en toetsing. Overigens betekent dit niet dat vakgebieden niet meer aan bod komen: bij de themagerichte indeling is de benodigde vakkennis nog steeds cruciaal maar wordt vormgegeven vanuit de thema’s. Overigens krijgen de opleidingen vanuit de eindtermen de vrijheid om hun curriculum hier op aan te passen. Een meer vakgerichte indeling van het curriculum in fases van de opleiding blijft dus zeker mogelijk.
Een cyclus volgen
Met de geïntegreerde set eindtermen rondom thema’s streven wij er ook naar het aantal eindtermen te verminderen. Onze focus is om de herziene eindtermen op conceptueel niveau te beschrijven, waarmee minder detaillering nodig is.
Uit het beroepsprofiel komen twee opleidingsoriëntaties voort. Voor elke oriëntatie zijn thema’s vastgesteld. De thematische insteek voor de oriëntatie Accountancy-MKB volgt de ‘levenscyclus’ van een organisatie en voor de oriëntatie Assurance de controlecyclus (zie indeling hieronder). Deze thema’s zijn toekomstbestendig en adaptief en hebben oog voor de diverse werkomgevingen van een student en de ontwikkelingen in het beroep.
| Thema's Assurance | Thema's Accountancy-MKB |
| Controlevraag en opdrachtformulering | Start |
| Risicoanalyse en controleplanning | Groei |
| Onderzoek interne beheersing | Volwassenheid en consolidatie |
| Jaareindecontrole | Bedrijfsoverdracht of liquidatie |
| Overige Assurance opdrachten |
Tabel: thema's per oriëntatie voor de eindtermen van de accountantsopleiding
In de herziene eindtermen worden per thema de beroepsactiviteiten, vereiste vakkennis en de relevante competenties uitgewerkt. Zo is ook navolgbaar hoe de herziene eindtermen aansluiten op de wet- en regelgeving in Nederland en Europa maar ook het NBA beroepsprofiel.
Norm stellen
Het is van belang dat de herziene eindtermen voldoende duidelijk blijven over de inhoud en de normering. Het gewenste niveau van een startbekwame accountant moet meetbaar zijn zodat helder is hoe iemand zich hiervoor kwalificeert. Met andere woorden het moet voor studenten helder zijn hoe ‘waar de lat ligt’ en hoe ze daar kunnen komen. CEA geeft daarom strategische kaders mee voor de kwaliteit van onderwijs en toetsing.
CEA werkt de gehele normering van de accountantsopleiding (theorie en praktijk) nog concreet uit in de tweede fase. Er komen in ieder geval geen normen meer per vakgebied zoals in de huidige eindtermen. Verder moet het voor studenten transparant zijn wat het bijvoorbeeld betekent als ze van oriëntatie willen veranderen of als ze overstappen naar een ander opleidingstraject of doorstromen naar de volgende fase in hun opleiding.
De volgende stap
De NBA heeft juni 2025 het beroepsprofiel herijkt. Daarmee gaat de herziening van de eindtermen naar de volgende fase. De eindtermen worden uitgewerkt conform het herziene raamwerk en daarbij wordt het beroepsprofiel in acht genomen. Zo vormen de werkzaamheden in de herijkte beroepsprofielen de basis voor de herziene eindtermen.
Ook in deze fase schakelen we onderwijskundige experts in en betrekken wij bevlogen AA- of RA-accountants uit de praktijk, het onderwijs en vanuit de diverse kennisgebieden. Het schrijftraject wordt eind 2025 afgerond. In 2026 worden de concept eindtermen vanuit verschillende invalshoeken afgestemd, getoetst aan regelgeving en aangescherpt waar nodig om relevante kennis en vaardigheden te borgen. Zo neemt CEA het onderwijs- en werkveld mee in de veranderingen.
Meer weten over het traject en de tijdslijnen van de tweede fase? <Hier> lees je alles over de planning en organisatie van het vervolg. Via onze LinkedIn-pagina blijf je op de hoogte van de laatste updates.
Meer lezen?