Vakkennis en goed ontwikkelde persoonlijke vaardigheden zijn de belangrijkste ingrediënten waar de aankomend accountant over moet beschikken om zijn of haar rol van trusted advisor in het mkb te kunnen invullen. Jonge, startende accountants hebben tijd nodig om in die rol te groeien, om zich die eigen te maken. In het begin ligt hun focus vaak nog op techniek en minder op luisteren en zich echt inleven in de klant. Dit bleek uit de rondetafelbijeenkomst met 20 vertegenwoordigers uit de beroepspraktijk, die CEA heeft georganiseerd in het najaar 2020 ter voorbereiding op het themaonderzoek naar dit onderwerp. Deelnemers van deze bijeenkomst benadrukten dat het belangrijk is dat studenten vaak meegaan naar klanten; om te ervaren hoe dit soort gesprekken lopen en te signaleren hoe je als accountant laveert tussen objectief en professioneel-kritisch zijn en voldoende inlevingsvermogen hebben. De theoretische Accountancy-mkb-opleidingen stimuleren dit klantcontact door studenten een beroepsproduct voor de module Strategie, Leiderschap en Organisatie uit te laten werken bij een klant (of in een klantomgeving).
(Tekst loopt door onder de afbeelding)
Lerende houding en maatschappelijke rol
De opleidingen zijn het er unaniem over eens dat de uitwerking van beroepsproducten waarbij de studenten klantcontact hebben, zeer grote toegevoegde waarde heeft. Studenten met een stevige intrinsieke motivatie om zichzelf voortdurend te ontwikkelen, zijn daarbij in het voordeel. Die lerende houding is essentieel om stevig in het vak te (blijven) staan. Dit vraagt ook om voldoende vermogen tot zelfreflectie bij de student; wat kan er beter, waarom had ik de situatie verkeerd ingeschat, heb ik de klant wel de juiste vragen gesteld? Bij de beroepsproducten is er veel aandacht voor reflectie op het proces van totstandkoming. De studenten leren feedback te geven en te ontvangen door intervisie. Een interessante aanvulling hierop zou zijn om bij de reflectie juist ook aandacht te geven aan de (invulling van de) ‘maatschappelijke rol’. Zo wordt bijvoorbeeld een consistente focus op duurzaamheid in het kader van advies en strategie steeds belangrijker. Niet voor niets staat het onderwerp duurzaamheid ook hoog op de agenda van de NBA Faculty Opstellen, Samenstellen en Verantwoorden.
Oogst aan good practices
De rol van de mkb-accountant is breed en divers; de analogie met de huisarts is duidelijk. Het is een rol die eisen stelt aan vakkennis en persoonlijke vaardigheden. Uit het onderzoek van CEA zijn meerdere good practices naar voren gekomen, die de student kunnen helpen om de juiste vaardigheden te ontwikkelen. Zo laat één opleiding de studenten een hoorzitting van de Accountantskamer bijwonen en naar aanleiding daarvan hun ‘eigen uitspraak’ uitwerken.
Ten aanzien van de maatschappelijke rol betrekt één opleiding in de bachelor fase studenten expliciet bij maatschappelijke projecten. Postinitiële opleidingen zouden ook een inventarisatie van maatschappelijke projecten kunnen doen, die zich goed lenen voor een beroepsproduct voor strategische analyse. Enerzijds draagt de opleiding dan bij aan het maatschappelijk belang en anderzijds zou dit een probleem op kunnen lossen voor studenten die geen opdracht kunnen vinden die ze bij een klant kunnen uitvoeren.
Een good practice op het gebied van persoonlijke vaardigheden is verder bijvoorbeeld het verplicht houden van interviews met de klant, schrijven van gespreksverslagen en reflectie op gesprekken. Voor meer informatie over deze en andere good practices en observaties, download hier het rapport ‘De mkb-accountant als ‘trusted advisor’ in relatie tot het vakgebied Strategie, Leiderschap en Organisatie (oktober 2021).
Dit rapport maakt onderdeel uit van de reeks publicaties die voortkomen uit themaonderzoeken van de Commissie Eindtermen Accountantsopleidingen (CEA). Deze themaonderzoeken worden uitgevoerd om (opleiding overstijgende) ontwikkelingen, trends, algemene risico’s en ‘good practices’ in beeld te krijgen. CEA deelt de uitkomsten van haar onderzoeken met de accountantsopleidingen en andere (relevante) stakeholders ter informatie, zodat zij er ook hun voordeel mee kunnen doen.